Kuzey ve Doğu Suriye Yüksek Seçim Kurulu Eşbaşkanı Rûken Mele Îbrahîm, ilk kez böylesine şeffaf ve demokratik bir seçim süreci işletileceğini belirterek, isteyen uluslararası ve bölgesel kuruluşların seçimlere gözlemci olarak katılabileceğini söyledi. Oy kullanacak kişinin ya Kuzey ve Doğu Suriyeli olması ya da en az 5 yıldır bu topraklarda ikamet ediyor olması şartına işaret eden Rûken Mele Îbrahîm, eşbaşkanlık sisteminin temel şart ve ölçüleri olduğunu vurguladı.

Kuzey ve Doğu Suriye Yüksek Seçim Kurulu Eşbaşkanı Rûken Mele Îbrahîm, seçimlere ilişkin gazetemizin sorularını yanıtladı.

Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi yerel yönetimlerini belirlemek için sandığa gidiyor. Seçilme yeterliliği nedir, kimler aday olabilir?

Kuzey ve Doğu Suriye genelinde 11 Haziran günü yerel seçimler gerçekleştirilecek. Bölge, ilk kez böyle bir seçime gidecek. Bu seçimlerde hem belediye eşbaşkanları hem de belediye meclis üyeleri seçilecek. Kimlerin aday olabileceğinin yeterliliği Yerel Yönetim Kanunu ile belirlenmiş. Aday olabilecek kişi 18 yaşını doldurmuş, Kuzey ve Doğu Suriyeli ya da en az 5 yıldır bu topraklarda ikamet ediyor ve herhangi bir suça bulaşmamış olmalı. Yüksek Seçim Komiserliği’nin ve Yerel Yönetim Kanunu’nda belirlenen ölçülere uyan tüm tüzel ve bağımsız kişiler aday olabilir. Yine Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi’nden onay alan tüm partiler, yine Yerel Yönetim Kanunu’nun belirlediği ölçülere uyan kişiler ve ittifak yapan partiler seçime katılabilir. Zaten bölgede de partiler ve ittifaklar halinde seçime katılım oldu.

Seçilecekler, kaç yıllığına yerel idarelerin yönetim görevini alacak?

Evet seçilen her belediye eşbaşkanı iki yıllığına görev yürütecek. Yani bölgede seçimler iki yılda bir gerçekleşecek.

Kimler oy kullanabilir, bir kısıtlama var mı?

18 yaşını doldurmuş her birey oy kullanabilir. Bir de tabii Kuzey ve Doğu Suriye yurttaşı ve seçmen kaydı almış olmalı. Yerel halktan bir birey olmasa bile en az 5 yıldır Kuzey ve Doğu Suriye’de ikamet ediyorsa oy kullanma hakkı var.

Kadınlar, seçimlere kota sistemi ya da eşbaşkanlık esaslarına göre mi katılım sağlayacak?

Temel şartımız ve ölçümüz eşbaşkanlık sistemidir. Özerk Yönetim çatısı altında inşa edilen her oluşum, eşbaşkanlık sistemini esas alıyor. Bu ölçü, yerel yönetimler için de geçerlidir. Sistemimiz kadın ve erkek arasında tam eşitliği esas alıyor. İki cins arasında yüzde 50 olarak eşit kota belirlendi. Bu ölçü aynı zamanda meclis bileşeni için de geçerlidir. Meclis seçilirken de kadın ve erkek arasındaki tam eşitlik esas alınarak üyeler belirlenecek. Kuzey ve Doğu Suriye’de ölçü budur. Meclis 40 kişiden oluşacaksa 20’si erkek 20’si de kadından olacak. Tüm belediyeler bünyesinde kadın ofisleri olacak, Yürütme Kurulları da eğer sayı dört kişiden oluşuyorsa, bunun ikisi kadın ikisi de erkek olacak. Tam eşitlik ilkelerine uyacak şekilde oluşturulması esastır.

11 Haziran’da yapılacak olan seçimlere kaç seçmen katılacak, oy verme işlemi ve süreci nasıl işleyecek?

2022’deki sayım esas alınarak seçime gidiliyor. O tarihteki sayıma göre de bölgede 2,5 milyon seçmen var. Yerel yönetim seçimleri için oy kullanma yeterliliğinde bulunanları tespit edebilmek için mahalle komünleri bünyesinde şu an seçim pusulaları dağıtma işlemi yürütülüyor. Bu yolla son iki yıl içerisinde artan seçmen sayısını da tespit edebileceğiz. Bu işlem henüz tüm bölgede sonuçlanmış değil, sonuçlandığında aslında gerçek seçmen sayısının 2,5 milyondan kaç kişiye çıktığını öğrenebileceğiz. Sayı netleştiğinde de paylaşacağız.

Seçim için belirlenen tüm adreslerde sandıklar kurulacak. Seçmenler, hem belediye eşbaşkanlarını hem de belediye meclis üyelerini seçecek. Bunun için her seçmenin yanında iki seçim pusulası bulunacak. Oyun geçerli olabilmesi için de uyulması gereken kurallar var. Örneğin; aynı pusulaya iki kez mühür basılmamalı. Belirlenen seçim kabininde oyunu kullanıma hazır hale getirmeli ve daha sonra seçim sandığına atmalı.

Henüz oy verme işleminin devam edeceği zaman aralığını belirlemedik. Belirlediğimizde o konuda da gerekli açıklamayı yapacağız. Partilerin gözlem kurulları ve uluslararası gözlemcilerden heyetler gelirse de onların gözetiminde oy sayımı gerçekleşecektir.

Kuzey ve Doğu Suriye’de Aralık 2017’de yerel meclis seçimleri yapılmıştı. Etnik aidiyetler ve kadın özgürlüğü yine hassas yaklaştığınız konu olacak mı?

Rojava Devrimi, bir kadın devrimidir. Bu devrimde en çok bedel ödeyen ve yine en çok emek harcayanlar kadınlardır. Mücadelenin her aşamasında en ön saflarda yer aldılar ve direnişçi duruşlarıyla öncü olmayı başardılar. Dünya kadınlarının özgürlük mücadelesine de ilham veren bir kadın direniş ve örgütlenme örneği var bölgede. Elbette kadının bu rolü ve misyonu, Demokratik Özerk Yönetim’in tüm kurum ve kuruluşlarında gözetiliyor. Ayrıcalıklı bir konum değil, hak ettiği eşitlik sınırlarında sisteme katılıyor; tüm hakları yasa ve anayasayla korunuyor. Yüksek Seçim Kurulu’nda da eşbaşkanlık sistemi var. Etnik aidiyetler, azınlık hakları da aynı şekilde korunuyor.

Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetim alanlarında idari sistem, kanton yönetim merkezleri ile kentler ve ilçeler şeklinde biçimlendi. Kanton merkezlerinde Büyükşehir Belediyesi mi olacak yoksa her idari birim bağımsız mı duracak?

Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi, bölgeleri 7 kanton şeklinde belirlendi. Her kantonun yürütme meclisi ve kanton eşbaşkanları var, kent meclisleri var, ilçe meclisleri var. Şimdi zaten kent ve ilçe meclis yasası hazırlanıyor. Komünlerden başlayan bir örgütlenme var. Toplumsal Sözleşme’ye göre şehir meclisleri ve kanton yönetimleri çalışıyor.

Efrîn, Girê Spî, Serêkaniyê gibi işgal altında olan kentler için de seçimler olacak mı, olacaksa bu seçimler nasıl yürütülecek?

Maalesef Efrîn, Girê Spî ve Serêkaniyê işgal altında. Efrîn halkı Şehba’ya, Serêkaniyêliler Hesekê’ye, Girê Spî halkı da Eyn Îsa yerleşmiş durumda. Yaşadıkları yerler hangi şehrin sınırlarına düşüyorsa seçimlerini de ona göre yapacaklar. Örneğin Hesekê’de şu an Serêkaniyê’den göç etmek zorunda kalanların yerleştirildiği iki tane kamp var. Bu kamplardaki halkımız Hesekê Belediyesi Eşbaşkanlığı ve meclis üyelerini seçmek için oy kullanacaklar. Sandıklar onlara yakın okullarda olacak. Hesekê Kantonu şu an bunun hazırlığını yapıyor. Şehba için de aynı şey geçerli. Kamplarda yaşıyorlarsa da kendi yerel idarelerini çıkaracaklar. Zaten bugüne kadar da öyle oldu.

Adaylık başvuruları, aday belirleme süreci, propaganda koşulları hakkında da bilgi verebilir misiniz?

12 Mayıs’tan 21 Mayıs’a kadar adaylık başvuruları oldu. Partilerin talepleri doğrultusunda bu süre 72 saat daha uzatıldı. Yüksek Seçim Kurulu merkezlerimiz tüm Kuzey ve Doğu Suriye şehir ve ilçelerinde bulunuyor. Bağımsız adaylardan da çok fazla başvuru var. Yine siyasi ittifaklar ve partilerden doğru da adaylık başvuruları oluyor. Qamişlolu biri gidip Hesekê’den aday olamaz. Adaylık başvuruları tamamlandıktan ve adaylar Yüksek Seçim Kurulu’nun onayından geçtikten sonra propaganda süreci başlayacak. Elbette propaganda süreci için de belirlediğimiz ölçüler, kanunlar var. Herkes Yüksek Seçim Kurulu’nun belirlemiş olduğu propaganda usulüne uygun hareket etmelidir. Bunun için de demokratik ilke ve ölçüler esas alınıyor.

Seçimlerde Avrupa Parlamentosu, Arap Birliği ya da farklı STK’lardan gözlemci bekliyor musunuz, siz kimseyi davet ettiniz mi?

Basın üzerinden bu yönlü çağrılarımızı daha önce de yapmıştık. Seçimleri gözlemci olarak takip etmek isteyen herkese kapımız açıktır. Uluslararası ve bölgesel tüm kuruluşlar gelmek isterlerse kapımız açıktır. Bizimle bu konuda görüşenler oldu, ancak henüz resmi bir şekilde seçimleri gözlemlemek için herhangi bir uluslararası kuruluş başvuruda bulunmadı.

Türk devletinin baskı ve saldırıları seçim sürecini etkiliyor mu?

İlk kez böylesine şeffaf ve demokratik bir seçim süreci işleyecek. Bölgemiz ağır tehditler altında, Türk devletinin hala bölgeye yönelik saldırıları devam ediyor. Ekonomik bir ambargo var, ancak biz tüm bu etkenlere rağmen başarılı bir şekilde bu süreci tamamlamak istiyoruz. QAMIŞLO

* * *

7 kantonda 133 belediye

7 kantonda 11 Haziran’da yapılacak seçimlerde 133 belediye için sandık başına gidilecek. Tebqa Kantonu’nda 9, Efrîn-Şehba Kantonu’nda 5, Dêrazor Kantonu’nda 18, Firat Kantonu’nda 16, Reqa Kantonu’nda 12, Minbic Kantonu’nda 6 ve Cizîrê Kantonu’nda 67 olmak üzere 133 belediye için oy kullanılacak.

* * *

30 parti ve örgüt başvurdu

Kuzey ve Doğu Suriye’de 11 Haziran’da gerçekleşmesi planlanan yerel seçim sürecine 27 parti ve hareket, iki ayrı ittifak oluşturarak katılma kararı aldı. Ayrıca, üç parti de kendi adıyla seçimlere girmek için başvuruda bulundu.

Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), 11 Haziran’da yapılacak yerel seçimlere ilişkin takvimine göre, siyasi partilerin aday listelerini vermesi için gereken süre önceki gün saat 17.00 itibarıyla tamamlandı. Seçime toplam 30 siyasi parti katılıyor. Bu partilerin bir kısmı ittifaklar oluşturarak sandığa gidiyor.  Edinilen bilgilere göre; iki ittifak, üç parti ve çok sayıda kişi bağımsız olarak başvuruda bulundu:

* “Özgürlük İçin Halkların ve Kadınların İttifakı” adlı ittifak, aralarında PYD, Kongra Star, Suriye’nin Geleceği Partisi ve Zenubiya Kadın Topluluğu’nun da bulunduğu 22 parti ve örgütten oluşuyor.

* “Daha İyi Hizmet İçin Hep Birlikte İttifakı” çatısı altında ise 5 parti bir araya geliyor.

* Kendi isimleriyle seçime girecek partiler şöyle: Suriye Ulusal Demokratik İttifak Partisi, Ulusal Kalkınma ve Demokratik Değişim Partisi, Suriye Kürt Demokratik Birlik Partisi.

İttifaklar ve partilerin dışında bağımsız olarak da çok sayıda kişi başvuru yaptı, ancak sayıları belirtilmedi.

Aday listeleri 25 Mayıs’ta açıklanacak. Açıklamanın ardından propaganda dönemi başlayacak. Ayrıca iki gün itiraz hakkı tanınacak. Adaylığı kabul edilmeyen parti, kuruluş veya bağımsız kişiler itirazda bulunabilecek.

* * *

Kadınlardan seçim deklarasyonu

Kongra Star ve Zenubya Kadın Topluluğu, 11 Haziran’da yapılacak belediye seçimleri için 19 maddeden oluşan seçim deklarasyonunu açıkladı.

Kongra Star ve Zenubya Kadın Topluluğu, Hesekê’deki 4 Nisan Parkı’nda eşbaşkan adayları ve belediye meclisi üyelerinin tanıttı ve seçim deklarasyonunu paylaştı. Etkinlikte konuşan Demokratik Birlik Partisi (PYD) Eşbaşkanlık Kurulu Üyesi Foza Yûsif, “Bölge kadınları olarak, kadın eliyle ve renkleriyle tarihi yeniden inşa ediyoruz” dedi.

Seçim deklarasyonunun Kürtçesini Kongra Star Koordinasyonu Sözcüsü Rîhan Loqo, Arapçasını ise Zenubya Kadın Topluluğu Meclisi Sözcüsü Xoz El Îsa okudu. Siyasetten diplomasiye, doğayı korumaya, ekonomiye, topluma, meclise, yerel yönetimlere, sağlığa ve eğitime kadar hayatın her alanında kadının sözünü, rengini ve iradesini ortaya çıkarmak için mücadele edildiği belirtilerek, 133 merkezde ön seçim yapılarak adayların belirlendiği kaydedildi.

Belediyelere ilişkin hedefler

Kongra Star ve Zenubya Kadın Topluluğu’nun belediyelere ilişkin hedef ve planlamalarından bazıları şöyle:

* İşgalci devlet eliyle yürütülen ekolojik kırıma karşı doğanın, toprağın, suyun ve havanın korunması en temel görevimizdir.

* Özgür, demokratik ve komünal toplum bilinciyle, kalıcı barış, halkların eşit yaşamı, doğrudan demokrasi anlayışıyla eşit ve özgür bir yaşam inşa edeceğiz.

* Ana dilde eğitim, mimarlık, medya, kültür-sanat, ulaşım, sağlık, ekonomi, etik ve estetik politikalar belirleyeceğiz.

* Tüm dini grup ve halkların haklarına ve eşitliğine sahip olacağız; inançlarını koruyacağız.

* Eşbaşkanlık ve eşit temsil sistemini ilke olarak kabul edeceğiz. Kadınlar her alanda bağımsız ve özerk örgütlenecek.

* Kadın ve çocuklara yönelik tüm hizmet ve projeler komün ve meclislerle ortak planlanacak.

* Bölgedeki sivil toplum örgütleri, kadın örgütleri, gençlik örgütleri, sosyal kurumlar, sağlık ve eğitimle birlikte kadın politikalarını belirleyeceğiz.

* Belediyelerde kadın meclisleri, kadın koordinasyonu ve kadın sözcülüğü birimi oluşturulmalıdır.

* Her belediyede kadın ofisi açacak, buna bağlı olarak şiddetle mücadele ve eğitim birimleri oluşturacağız.

* Belediye kadınları birliği kuracağız. Kadın birliğinin çatısı altında akademi, iletişim ve diplomasi birim ve komiteleri kuracağız.

* Toplumsal cinsiyetçiliğe karşı acil bir bütçe geliştireceğiz, kadınların belediyedeki çalışmaları dikkate alınacak ve özerk projeler için özerk bir bütçe belirlenecek.

* Kadın ve çocukların korunmasına yönelik kadın danışma birimleri kuracağız.

* Sağlık hizmetlerinin ücretsiz olması için sağlık kurumlarıyla birlikte çalışacağız.

* Yerlerinden edilen, şiddete maruz kalan ve mağdur olan evsiz kadınların, göçmen kadınların, engellilerin ve çocukların yeniden yerleşebilmeleri için yaşam alanları inşa edilecek.

* Tarım ve hayvancılık başta olmak üzere kadın ticaret ve üretim kooperatiflerini geliştirip destekleyeceğiz.

* Binalardan yeşil alanlara, parklardan meydanlara kadar yaşadığımız mekânın planlanmasında söz sahibi olacağız, karar vereceğiz.

* Kadınlara yönelik kültür mekânları, spor alanları, mahalleler, pazar alanları, kadın parkları, özgür kadın alanları yaratacağız.

* İşgal edilen, yakılan, yıkılan yaşam alanlarını bölgenin isteği doğrultusunda yeniden inşa edeceğiz.

* İnsanları göçe zorlayan, demografiyi değiştiren savaş ve çatışma politikalarına karşı birlikte mücadele edeceğiz.

* Belediye çatısı altında çalışan kadınların ekonomik ve özlük haklarını korumak için örgütlenme ve korunma zeminini geliştireceğiz.

* * * 

Minbic’de yoğun bombardıman

İşgalci Türk devleti, önceki geceden itibaren Minbic’in 10 köyünü yoğun biçimde bombaladı. Minbic Askeri Meclisi’nden yapılan açıklamaya göre; Cat, Ewn Dadat ve Toxar köylerine en az 24 havan atışı yapıldı. Dendeniye köyüne 8 havan ve obüs, Seyade köyüne 59 top ve Yanlî köyüne 10 top atışı yapıldı. Kawikli, Qertwêran ve Erime köylerine 65 havan ve obüs atışı yapıldı. Cib Mexzûm köyüne de 7 havan ve obüs atıldı. Bombardımanda bir kadın şehit düştü, 5 kişi de yaralandı.